PRACA Z PAMIĘCIĄ CIAŁA. CIAŁO JAKO SUMA NASZYCH PRZEŻYĆ

Siadamy w kręgu, proszę uczestników o zawiązanie oczu. Podaję im siedem różnych zapachów – zarówno pochodzenia organicznego, jak i sztucznego. Wybór jest podyktowany używalnością/obecnością danych zapachów w naszym życiu. W trakcie procesu zapoznawania się z zapachami proszę uczestników, by obserwowali, rejestrowali, gdzie w ciele pojawia się reakcja/ruch/gest, pod wpływem jakiego zapachu. Następnie pracujemy z tą reakcją/gestem/ruchem, próbując wyłuskać esencję i różne jakości. Ważne, by znaleźć ten punkt w ciele, z którego to miejsca czujemy impuls.

ĆWICZENIE PERFORMERSKIE

Zamknij oczy i pomyśl o celu, rzeczy przedsięwzięciu, wyzwaniu, którego nie udaje ci się zrealizować. Pomyśl i poczuj w ciele, ile razy próbowałeś/łaś to zrealizować, osiągnąć. Spróbuj to zwizualizować w ciele, jakimś mięśniu, napnij go i wytrzymaj, zobacz, jaki to wysiłek w ciele. Otwórz oczy. Podejdź do ściany i spróbuj z tą myślą i odczuciem stanąć na rękach lub głowie, rób to tyle razy, ile razy poczujesz, że możesz – do utraty sił, do bólu. Jeśli ci się uda, wytrzymaj tyle, ile możesz – do utraty sił, do bólu.

ROZMOWY NIEZWERBALIZOWANE

Zaproponowane ćwiczenie polega na użyciu prostego obiektu, który będzie można wykorzystać do stworzenia relacji z zastanym otoczeniem i z drugą osobą. Należy przygotować kij o średnicy minimum 2 cm i długości minimum 1 m (np. kij od miotły, metrowa listewka lub inny podobny przedmiot umożliwiający przyczepienie do niego dużego i grubego pędzla). Pędzel przymocowujemy taśmą klejącą pionowo do kija w jego środkowej części. Przygotowujemy duży słój farby i odpowiednio duży format papieru. Najlepiej, aby były to wystarczająco duże arkusze, tak abyśmy mogli po nich swobodnie chodzić. Im większe wymiary podłoża, tym ekspresja ruchowa uczestników działania będzie swobodniejsza. Pędzel i farbę może zastąpić gruby pisak. Zaproponowane ćwiczenie jest przeznaczone do pracy z kimś drugim. Osoby chwytają końce kija, następnie nabierają farby ze słoika pędzlem. Zaczynają malować. Proces odbywa się bez rozmowy i bez ustaleń, co konkretnie powstaje. Najlepiej, aby ćwiczenie trwało minimum 15 minut i angażowało całą dostępną przestrzeń oraz zakres ruchowy ciała. Praca ta ma za zadanie zwrócić uwagę na silną sieć współzależności, połączeń i relacji z przestrzenią. Elementem dodatkowym jest doświadczanie drugiej osoby i próba dialogu poprzez ruch, gest, znak i formę obrazową.

NIE WIEM DOKĄD PODĄŻAM, PONIEWAŻ NIGDY TAM NIE BYŁEM

Bardzo ważnym aspektem każdego działania jest umiejętność skupienia i zatrzymania, zauważenia obrazów, których nie rozumiemy, a które nas intrygują. W zastanej rzeczywistości natrafiamy na takie wyjątkowe momenty świadomości dosyć często, ale ich zatrzymanie na dłużej nie jest proste, a tym bardziej nie łatwo poddać je logicznej analizie. Proponowane działanie będzie próbą zatrzymania tych wyjątkowych dla nas obrazów, a wybrany moment w czasie i przestrzeni będzie pretekstem do interakcji z nimi przy pomocy takich środków, jakie aktualnie mamy do dyspozycji. W tym przypadku doświadczanie „zauważonego” jest jednym z możliwych działań, jakie możemy podjąć w celach poznania zjawiska. Głównym elementem zadania jest wycieczka w nieznany nam obszar i ćwiczenie umiejętności stwarzania sprzyjających warunków do kreacji nowego. Może to być wędrówka po budynku, jak również po mieście czy po terenie niezamieszkanym. Ważne, aby było to dla nas miejsce nowe. Na wycieczkę należy zabrać jeden wybrany przez nas przedmiot, który nie musi przedstawiać dla nas wartości szczególnej, może być obiektem spreparowanym przez nas wcześniej lub takim, który będziemy wartościować szczególnie, w końcu może to być przedmiot wyjątkowo niepraktyczny. Istotne, aby przy pomocy tego obiektu było możliwe działanie procesowe powodujące zmianę w danym miejscu. Mam na myśli takie działanie, w którym da się użyć tego obiektu przez dłuższy czas (minimum 20 minut) w konfrontacji z otoczeniem i naszym ciałem. Efektem zaproponowanej aktywności może być pewien rodzaj autorskiego zaznaczenia obecności w danej przestrzeni i trwalsze zapamiętanie danego miejsca. Nasze działanie nie kończy się tam, gdzie kończy się jego materia, ale – na ile to możliwe – powinno trwać nieskończenie w różnej przestrzeni i czasie.

DEKOMPOZYCJA RZECZYWISTOŚCI

Otoczeni przedmiotami, codziennymi czynnościami oraz kontekstem kulturowym zapominamy często o prawdziwej istocie tego, co jest tu i teraz. Obraz naszego ciała oraz sens wykonywanych czynności zatraca się przez lata i nie jest już nigdy dla nas tajemnicą. Chciałbym zaproponować eksperyment polegający na głębokim skupieniu nad jednym wybranym gestem. Zadanie będzie polegało na uchwyceniu i zatrzymaniu drobnych wspomnień. Ten trening to próba na zatrzymania czasu i intensyfikacji engramu bezustannej teraźniejszości. Wybierz jedną z codziennych sytuacji, w jakich się znajdujesz lub mógłbyś się znajdować. Może to być bardzo prosty gest zapalania zapałki, witania się czy otwierania drzwi. Spróbuj poddać analizie poszczególne elementy składowe i rozbij je na najbardziej konieczne sekwencje mikroruchów. Następnie spróbuj zintensyfikować wyizolowany element. Wzmacniaj natężenie siły, częstotliwości ruchów, dźwięków. Wzmocnij emanację substancji gestu. Stopniowo i wolno wzmacniaj go w skali od jednego do dziesięciu na tyle, na ile jest to bezpieczne i nie stwarza zagrożenia. Zadanie można wykonać w dwóch etapach, dzieląc je na część wzmacniającą, intensyfikującą oraz taką, która wycisza i powoduje całkowite zanikanie gestu. Przewidywany czas na zadanie to minimum 20 minut na sekwencję.

1.

Dwie grupy ustawiają się na wprost siebie w dość dużej odległości. Na sygnał każdy zmierza w stronę osoby z przeciwnej grupy. Każda osoba ma za zadanie zatrzymać się w chwili, gdy sytuacja staje się dla niej niekomfortowa. Gdy odczuwa zbyt bliski kontakt, gdy odległość jest zbyt mała. Czas trwania w tej pozycji – 8 minut. Czas jest odliczany. Po upływie 5 minut każdy oddala się z tej strefy dyskomfortu.

2.

Powtarzamy ćwiczenie, ale uczestnicy nie dowiadują się, ile czasu upłynęło. Osoba prowadząca przekracza czas pięciominutowy, skraca go lub wymierza dokładnie taki sam, jak poprzednio. Następnie zaczyna się rozmowa na temat czasu. Ile go właściwie upłynęło, mniej czy więcej?

ZMYSŁY I METAFORA

Znajdź przedmiot kojarzący się z konkretnym zmysłem (np. książka – wzrok, pomarańcza – węch/smak) i postaraj się poznać go innymi zmysłami, np. stworzyć dźwięk książką lub zagrać w piłkę pomarańczą. Jak można interpretować twoje działanie?

POZYCJA CIAŁA I RUCH

Używając kartki papieru (nie możesz na niej rysować, pisać, możesz ją modyfikować lub zniszczyć) i pozycji własnego ciała przedstaw pojęcia, np.: „zabawa”, „jaźń”, „tajemnica”, „obcy”. Gdybyś mógł wybrać przedmiot inny niż kartka papieru do stworzonych przez siebie działań – co by to było? Powtórz swoje działania z wykorzystaniem najbardziej adekwatnego przedmiotu, obrazując wymyślone przez ciebie pojęcie lub proces.

PŁEĆ I JEJ KONSTRUKT SPOŁECZNY W TWORZENIU I INTERPRETACJI DZIAŁAŃ

Pomyśl, jak twoja płeć wpływa na tworzenie i odbiór twojego performance. Jakie działanie zrobiłbyś, gdybyś był osobą odmiennej płci? Jak mogłoby to być interpretowane?

1.

Weź notes i długopis. Wyjdź na ulicę, idź, nie zastanawiając się nad kierunkami, które obierasz. Znajdź szyld, zapisz jego treść. Rozbij słowa, przemieszczaj litery, ułóż z nich coś innego, zainspiruj się tym, co przypominają ci nowe stworzone przez ciebie słowa. Napisz na tej podstawie coś innego. Nowy szyld, wiersz, komunikat. Umieść go w pobliżu oryginalnego szyldu.

2.

Ułóż ciąg wydarzeń z przysłów i powiedzeń, stwórz historię, napisz ją albo opowiedz komuś podczas rozmowy.

3.

Idź w to samo miejsce kilka dni z rzędu o tej samej porze. Spędź tam co najmniej 15 minut. W jaki sposób mogłabyś/mógłbyś polepszyć to miejsce, czego w nim brakuje, albo jaki pomysł przychodzi ci do głowy, siedząc w tym miejscu? Co chciałbyś/chciałabyś zrobić, kiedy tam przebywasz? Opisz swój pomysł, naklej go na pobliskiej ławce, schowaj w dziurze, w murze, na regale wymiany książek, w pudełku, które postawisz pod drzewem. Porozmawiaj z ludźmi, których tam spotkasz. Opowiedz o swoich pomysłach, mówienie o działaniu jest jego początkiem.

CIAŁO-RUCH

Inspirowane Naumanem – chodzenie po kwadracie wyklejonym taśmą – chodzenie w różnym tempie i rytmie, w tym zwolnionym, zastyganie na moment w pozach – chodzenie pojedynczo i razem, w jednym i różnych kierunkach, nie schodząc z linii kwadratu – kolizje, współpraca, negocjacja przestrzeni.

CIAŁO-GŁOS

Siedząc w kręgu wymawianie wybranego słowa, dźwięku i rytmiczne powtarzanie go. Każda kolejna osoba powtarza o jeden ton głośniej kilkanaście razy. Potem ćwiczenie można połączyć z szukaniem odpowiedniej pozycji (siedzącej, leżącej, stojącej itd.) do wybranego dźwięku i jego natężenia. Do dźwięków dołączone zostają gesty. Dźwięk może być też zastąpiony gestem – np. kompulsywne powtarzanie jakiejś czynności, zastygnięcie w pozie.

INTERAKCJA/IMPROWIZACJA

Uczestniczki/uczestnicy dobierają się w pary. Wybierają obiekt (przenośny – np. piłka, kartka papieru, kreda, szal), którego mogą, ale nie muszą, użyć w trakcie wspólnego działania. Punktem wyjścia jest pozycja stojąca. Osoby dobrane w pary patrzą sobie w oczy tak długo aż jedna z nich lub obie poczują potrzebę wykonania jakiegoś gestu. Kolejny gest jest odpowiedzią na poprzedni. Działanie jest bezsłownym dialogiem, improwizacją, próbą harmonijnej interakcji z drugą osobą.

ZGUB SIĘ W MIEŚCIE

Wyjdź z pociągu, tramwaju, autobusu w mieście, w którym mieszkasz, albo w którym jesteś tylko przez chwilę, w miejscu, którego nie znasz. Idź przed siebie. Znajdź najbliższą ławkę, kawiarnię, miejsce, gdzie poczujesz się dobrze. Usiądź i obserwuj świat wokół. Rób notatki w głowie, jakbyś obserwował obcą cywilizację i miał napisać o tych 15 minutach całą książkę. Wróć do domu pieszo, pytając się przechodniów o drogę. Jeśli jesteś za daleko – wróć po swoich śladach i wsiądź do tego samego środka komunikacji, którym przyjechałeś. W domu zrób mapę miejsca, w którym byłeś, opisując i rysując swoje doświadczenie.

KOSMOS MOJEGO POKOJU

Wejdź do znanej ci przestrzeni i poczuj ją całym ciałem. Odmierz odległość od krzesła do ściany swoim ciałem. Wejdź na szafkę i usiądź na niej jak sowa. Skul się pod biurkiem, wczołgaj do szuflady, wkładając do niej samą stopę, głowę albo dłoń – ile się zmieści. Rozciągnij się od jednych drzwi do drugich, próbując dotknąć otworów na zewnątrz czubkami palców dłoni i stóp. Zdejmij buty i przejdź po parapecie, trzymając nad głową paprotkę. Zmień perspektywę, tworząc mikropodróż wewnątrz budynku.

Ćwiczenia performerskie stanowią dla nas ważną część wzajemnego rozwoju. Często lubimy sobie nawzajem wymyślać, określać zadania – wyzwania. Czasem ograniczamy je do konkretnego czasu/przestrzeni i liczby obiektów, a niekiedy pozwalamy sobie „płynąć w nieskończoność”. Mamy trochę poczucie, że jak już się raz zacznie, to jest tak, jak byciem zanurzonym w dialog – nie da się z niego wyjść, można tylko przełączać kanały.

Ćwiczenia performerskie stanowią ważną bazę naszego projektu Klucz do performance, gdzie za każdym razem ćwiczenia dostosowujemy do przestrzeni. Obiekty czasem przynosimy same, nieraz prosimy uczestników o dostarczenie przedmiotów. Jest to nasza materia.

1.

Wypowiadaj słowa, które przychodzą ci do głowy, do momentu aż zaschnie ci w ustach.

2.

Tańcz do momentu aż nogi ugną ci się ze zmęczenia.

3.

Leż i koncentruj się na oddechu, do czasu aż pojawi się sen, w który odpłyń z rozkoszą.

ZMIANA PERSPEKTYWY

W momencie zastoju wszystko wydaje się podobne, nic nie ciekawi, ciało jest znudzone, ociężałe. Postaraj się zmienić perspektywę, znaleźć najdziwniejszą dla swojego ciała, spojrzeć spod biurka, wleźć na szafę, wsadzić głowę pod kaloryfer. Kiedy angażujesz całe ciało, koniecznie wykonaj fotografię tej sytuacji, przyglądaj się sobie w akcie zmiany, przypomnij emocje towarzyszące, może zaprojektuj je.

BYĆ SKOCZKIEM NARCIARSKIM

Stań na krawędzi łóżka, ustaw stopy równolegle obok siebie, dokładnie tak, jak w twojej pamięci zapisana jest figura skoczka narciarskiego siedzącego na belce startowej. Ugnij kolana i odepchnij się od niewidzialnej belki, na której przed chwilą siedziałeś. Przyjmij pozycję zjazdową, znasz ją, na popularnego Małysza. Wydawaj dźwięk szuuuuuuuuuu…, siup… i wyskocz! Rozstaw szeroko stopy, wyprostuj się i balansuj na piętach bądź palcach, nadal wydawaj dźwięki szyyyyyyy… i lądowanie. Zeskocz z łóżka, mając równoległe do siebie stopy, lecz jedna z nich powinna znajdować się wyraźnie przed drugą, ugnij kolana, to jest telemark. Ostatnia faza to odjazd. Rozsuwaj bardzo szeroko stopy, palce ustaw do środka, pozycja wyprostowana, możesz jeszcze pokręcić ciałem, jak na nartach, na śniegu. To był piękny, długi lot!

INTENSYFIKACJA PRZEŻYWANIA

Intensyfikacja przeżywania. Kiedy ktoś obok ciebie się przewróci, przewróć się również. Kiedy ktoś kichnie, również kichnij. Powtarzaj w kółko, wykonuj podobne do siebie czynności, sprawdzaj, co się wydarzy, kiedy… Intensyfikuj przeżywanie, intensyfikuj gesty codzienności, rób wszystko na odwrót, potęguj emocje, bądź echem dla rzeczywistości, niech brzmi dzięki tobie.

REKWIZYT

Przygotuj, zbierz od różnych osób buty – używane, kupione przez kogoś, ale nigdy nieużywane itp. Odnieś się do tych rekwizytów, bardzo intymnych, prywatnych, opowiedz o nich. Poprowadź działanie aż do gestu zakończenia, wyczerpania. Z PRAKTYKI: Wnoszę ciężką torbę z Ikei, w środku są różnorodne buty, niesparowane. Grupę proszę o wykonanie wspólnej pracy. Wychodzę, grupa ma mnie poprosić, gdy będzie gotowa. Powstaje „drzewo” butów z korzeniami, pniem i koroną. Wykorzystano stojący wieszak. Oprócz butów przeze mnie przyniesionych znajdowały się buty niektórych uczestniczek. Instalacja miała nawiązywać do zadania: Narysuj drzewo.

POTRZEBY

Zastanów się nad swoimi potrzebami psychicznymi bądź potrzebami sklasyfikowanymi przez psychologów (np. Henry’ego Murraya). Zrób działanie: wobec jednej wybranej potrzeby, wobec dwóch potrzeb wykluczających się.

NAPISZ COŚ

Weź pędzel (najlepiej nieużywany), czystą wodę i napisz na ścianie słowo-hasło-zdanie, zdając sobie sprawę, że jest to działanie efemeryczne i napis zniknie. Dalszy ciąg/warianty: Weź farbę do ciała, flamaster i napisz coś na swoim ciele. Na tej samej ścianie lub przeciwległej napisz słowo-hasło-zdanie czarną farbą. Przygotuj pędzelki, kubeczki z wodą i czarnym tuszem o różnych stężeniach. Rozdaj te materiały innej osobie. Zaproś do działania, pisania (na ścianie, papierze, pasie tkaniny…)

CASTING

Zastanów się i przygotuj pytania na casting na performera, performerkę. Warianty: Sam odpowiedz na te pytania (przeprowadź autocasting). Przekaż innym osobom pytania. Wypożycz wybrane teksty o performance itp.? Zastanów się, jak dalej poprowadzić działanie i jak je zakończyć.

TEKST Z KOMÓRKI

W ciemniej sali przeczytaj wybranego newsa z komórki, tabletu, a następnie SMS-a przysłanego do ciebie, wysłanego przez ciebie. Aranżacja tej sytuacji i stopień udostępnienia prywatności zależy od ciebie. Czy jesteś w stanie przekazać komórkę innej osobie…

SŁABE STRONY?

Zrób coś, w czym jesteś dobra/dobry, zawsze ci się to udaje. Zrób coś, co pozornie wykracza poza twoje umiejętności, ktoś powiedział, że tego nie umiesz, robisz to beznadziejnie, nigdy się tego nie nauczysz. Wariant: To, co się tobie udaje, jest nagrane i odtwarzane w czasie wykonywania tzw. trudnego działania.

EMPATIA

Przygotuj dwa ubrania vintage. Zestaw je nieprzypadkowo. Nie znasz ich historii. Zastanów się, kto mógłby chodzić w tych ubraniach. Propozycje napisz na kartce. Pokaż ubrania innym osobom. Zaproponuj to samo działanie. Warianty: Odczytaj propozycje innych osób. Ubrania przekazywane są kolejnym osobom na zasadzie łańcuszka. Odpowiedzi na pytanie – kto mógł chodzić w tych ubraniach? – spływają np. meilowo albo ślad się urywa… Możesz użyć portali społecznościowych. Co dalej z tymi ubraniami? Wykonaj jakiś gest, stwórz story lub sprowokuj dyskusję. Co dalej z tymi rzeczami: upcykling, oddanie komuś, wykorzystanie do działań plastycznych, baza ubrań niepotrzebnych, niemodnych?

JA

Przypomnij sobie (odszukaj w sobie) gest, który jest dla ciebie charakterystyczny – jest tak twój, że nawet go nie dostrzegasz… Zwielokrotnij ten gest bądź skompresuj aż do wyczerpania, zamknięcia. Pomyśl o geście, który nie jest charakterystyczny dla ciebie, wydaje się daleki od twoich przyzwyczajeń. Przełam się i spróbuj go wykonać. Gest należy rozumieć szeroko. Spróbuj narysować partytury tych gestów.

OBIEKT JAKO ARCHIWUM

Warsztat polega na transformacji obiektów poprzez ruch i tempo ciała. Głównym materiałem poznawczym są taśmy samoprzylepne, a ich lepka warstwa oraz wydawany przez nie dźwięk ؚ– formą zapisu teraźniejszości. Każdy z uczestników otrzymuję rolkę taśmy. Ćwiczenie polega na odnalezieniu indywidualnego sposobu zapisania miejsca, w którym się znajdujemy poprzez rolkę, linię, lepkość, długość, dźwięk oraz relację z innymi obiektami i ciałami. Ćwiczenie kończy się wymianą refleksji z uczestnikami i spojrzeniem na przestrzeń przez własną relację ciało, obiekt, miejsce.